Kan ruimteonderzoek bijdragen tot de ecologische transitie?

Enkele maanden geleden ontdekten onderzoekers van de ULiège een potentieel bewoonbare ‘superaarde’ die ze ‘Speculoos-2c’ doopten. Die bevindt zich in de ‘bewoonbare’ zone van haar ster – het gebied in de ruimte waar de voorwaarden gunstig zijn om leven zoals wij dat kennen te laten ontstaan: niet te ver van de zon zodat het water niet bevriest en niet te dichtbij zodat het niet allemaal verdampt. Ze draait rond Speculoos 2, een kleine koude ster die zo’n 100 lichtjaren van ons verwijderd is. De ontdekking kwam aan bod in een publicatie van Astronomy & Astrophysics, waarin wordt uitgelegd dat Speculoos 2c het tweede meest gunstige target zou zijn bij de potentieel bewoonbare planeten die we vandaag kennen. Op een staat Trappist-1, een planeet die in 2016 ontdekt werd door eveneens Luikse astrofysici.

Kunnen Trappist-1 en Speculoos 2 het menselijk ras redden?

We bedenken ons dat het nog wel even zal duren voor we vriendschap kunnen sluiten met bier- of koekjesminnende buitenaardse wezens, ondanks de nieuwe megaraketten van de nieuwste generatie zoals Starship die het pad moeten effenen voor de verovering van Mars. Zeker als je weet dat het technologische wondertje amper drie minuten na zijn lancering ontplofte en de inwoners van Port Isabel, waar de lanceringssite vlakbij is, alle resten over zich uitgestort kregen.

Starship, dat utltragemediatiseerde technologische hoogstandje van Musk, wordt ook wel eens als een ecologische bom omschreven.
Vorig jaar werd in een studie van de Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration gewaarschuwd voor de risico's die een aanzienlijke toename van het aantal ruimtevluchten met zich meebrengt voor de beschermende ozonlaag van de aarde.
In een zeer uitgebreide analyse van de kwestie wijst het platform Youmatter erop dat, ook al is de vervuiling die verband houdt met de ruimtevaartindustrie uiteindelijk zeer gering in vergelijking met andere soorten vervuiling (auto, energie, landbouw, enz.), het debat in feite de problematiek van het evenwicht tussen het maatschappelijk nut van een activiteit en de milieueffecten die zij veroorzaakt belichaamt.

Aan de ene kant is er een nogal beperkt en ongelijk maatschappelijk nut, vanuit het oogpunt van ruimtetoerisme door de Musks, Bransons en Bezos van deze wereld.

Anderzijds is er een veelbelovender maatschappelijk nut, dat zowel door de industrie als door veel wetenschappers wordt verdedigd: de verkenning van de ruimte zou het mogelijk kunnen maken nieuwe nuttige hulpbronnen voor onze planeet te vinden, bij te dragen tot vooruitgang op het gebied van schone energie, gezondheidsonderzoek of de bescherming van de biodiversiteit... Behalve dat we er nog niet echt zijn.

Volgens het Science and Technology Policy Institute, aldus Youmatter, gaat 40% van het budget van de sector naar telco's en bijna een kwart van de ruimtevaartfinanciering naar militaire toepassingen. Een aanzienlijk deel gaat ook naar satellietnavigatie... voor de automobielsector.

De andere uitdaging op het vlak van ruimteverkenning en ecologische transitie is die van de kolonisatie. Sommigen zijn ervan overtuigd dat een andere planeet de enige realistische manier is om de mensheid te behouden. Maar zelfs als dat mogelijk zou zijn, lijkt die aanpak op korte termijn zowel illusoir als contraproductief, omdat hij een destructief gebruik van de beschikbare middelen impliceert dat de huidige ecologische crisis alleen maar zou versnellen, analyseert Youmatter.

“De kwestie is dus een goede illustratie van de grote uitdaging die we moeten aangaan om de ecologische crisis aan te pakken: die van de soberheid. Het komt erop neer dat we moeten leren onze behoeften in volgorde van prioriteit te rangschikken. Zoals het er nu voorstaat, heeft de verovering van de ruimte meer weg van het almaar verder exporteren van onze destructieve vermogens dan op een positief en redelijk collectief avontuur om het onbekende te verkennen.”

“Een beetje zoals in de mythe van Icarus, waarbij de sterren de zon zouden vervangen.” Mooi gezegd.