Het alibi van de kolibrie door Eric Hollander & Stéphane Buisseret (Air)

Iedereen kent vandaag wel de Amerikaans-Indiaanse pseudolegende van de kolibrie. Ter herinnering: op een dag doet zich een zware bosbrand voor. Alle dieren geraken in paniek en vluchten weg. Enkel een kleine kolibrie vliegt onverdroten heen en weer tussen de rivier en het brandende bos, met in zijn bekje enkele druppels water waarmee hij probeert het vuur te blussen. Aan het gordeldier dat hem vraagt of hij echt denkt dat hij het probleem zo zal kunnen oplossen, antwoordt de kolibrie: “Dat weet ik niet, maar ik doe mijn deel”. Vandaag geven wij exclusief het totaal onbekende antwoord van het gordeldier, een slim en realistisch beestje dat zich niets laat wijsmaken.
 
“Neen, je doet je deel niet, kleine kolibrie”, aldus het gordeldier. "Helemaal niet. Niet alleen weet je dat maar al te goed, maar bovendien ga je er prat op en hang je de moraalridder uit. Je geeft jezelf een goed gevoel en ons een schuldgevoel met je opmerking dat jij je deel doet."

Dat impliceert dat wij het onze moeten doen en dat we aldus de klimaatproblematiek zullen oplossen door allemaal twee keer niks te doen. Maar wist je dat individuele acties zonder overleg maar weinig efficiëntie hebben? Heb je gehoord van het onderzoek van het Carbon4 kabinet, dat tot de beste specialisten inzake de beperking van de koolstofuitstoot behoort? Het analyseert de reële impact van individuele inspanningen op de koolstofafdruk van de Fransen, maar alles wijst erop fat de cijfers identiek zijn voor ons Belgen. Samengevat zou de globale impact van de individuele gedragsveranderingen voor een gemiddelde Fransman grof geschat een daling van zijn koolstofafdruk met 5 tot 10% kunnen opleveren.
 
Dat is niet te verwaarlozen en grijp de gelegenheid vooral niet aan om opnieuw in je 4x4 te stappen, met de bedenking dat het toch niets uitmaakt dat je elke morgen in de koude op je tweede elektrische fiets moet stappen (de eerste is gepikt, net zoals 100.000 andere fietsen elk jaar in België).

Zelfs als we dat cijfer zouden optrekken tot 20%, zoals de meest optimistische groenen doen, dan nog valt de rest van de uitstootdaling onder collectieve inspanningen en regels die de verantwoordelijkheid zijn van de staat en de bedrijfswereld. Dat besloot het onderzoek al in 2020.

“Het is dus nutteloos en zelfs gevaarlijk contraproductief te pretenderen dat de klimaatcrisis opgelost kan worden door enkel te steunen op individuele actie. Het probleem is systemisch: er kan enkel aan een leefbare en geloofwaardige oplossing gewerkt worden met behulp van sterke collectieve actie en gezamenlijk engagement, op maat van de inspanningen die iedereen kan leveren.”

Greenwashing en kolibrie

Maar er is nog een perverser kantje. De parabel van de kolibrie is een geducht alibi geworden voor merken die zich bezondigen aan greenwashing. Door te veel nadruk te leggen op argumenten met een geringe impact, hebben ook zij de neiging mensen te doen geloven dat hun kleine gebaren voldoende zijn. En net zoals het gordeldier reageert op de kolibrie, hebben we de volgende boodschap voor hen: “Je zegt dat jij je steentje bijdraagt, maar je zou eigenlijk veel meer kunnen doen. Je bent erg opgewonden, je maakt lawaai met je vleugels die 200 keer per seconde slaan, maar ze stellen je in staat om ter plaatse te fladderen of zelfs achteruit te vliegen (want, jawel, de kolibrie is de enige vogel die achteruit kan vliegen; uit respect voor dit beroep waar we van houden en waarmee we ons brood hebben verdiend, zullen we de metafoor niet verder doortrekken ...).

Oh ja, vriendje kolibrie, nog één goede raad. Het schijnt dat je hersenen meer dan 4% van je gewicht uitmaken, het is zelfs de hoogste verhouding bij vogels. Waarom zou je die dan niet gebruiken om nieuwe strategieën te bedenken, strategieën die veel inventiever en collectiever zijn dan je drie druppeltjes water? Overtuig je kolibrievriendjes, denk samen na, innoveer. Mobiliseer de pelikanen, heb je hun snavels gezien? En onthoud: niemand heeft ooit een brand geblust met een druppelteller.