Fr

TECH

Hé Elon Musk, je slikt de verkeerde paddo's, door Danny Devriendt (IPG Dynamics)

Zondag 9 Februari 2025

Hé Elon Musk, je slikt de verkeerde paddo's, door Danny Devriendt (IPG Dynamics)

Ik had het wel voor Elon Musk. Ik was een van zijn bewonderaars van het eerste uur, ik juichte braaf elke keer er een SpaceX-raket landde, elke keer als een Tesla beter presteerde dan zijn voorgangers met benzinemotoren. Ik geloofde in zijn gewaagde beloften van Hyperloop-tunnels en kolonies op Mars, en stelde me een toekomst voor die hij vastbesloten leek te bouwen voor ons allemaal. In die tijd zag hij eruit als een equivalent van Tony Stark in het echte leven: een miljardair-playboy die werkte aan een uitweg voor de mensheid uit de rampspoed die ze over zichzelf afriep. Ik wilde geloven dat Musk een kracht ten goede was, onze eigen Avenger, dat zijn obsessie voor innovatie fundamenteel altruïstisch was.

Na een veelvoud van Twitter-crisissen, SEC overtredingen en openbare driftbuien, viel het gladde imago van de held uit elkaar. De man die ik ooit verdedigde tijdens etentjes gedraagt zich nu als een schurk uit een slecht stripverhaal, zonder enige charme of een greintje zelfbewustzijn. Het enige wat ontbreekt is een witte kat op zijn schoot. Wie hem vandaag bezig ziet, kan alleen maar denken aan een seizoen van Succession waarin Logan Roy ook het hoofd van de NASA zou zijn, alsook de eigenaar van alle sociale netwerken en ondertussen aan de basis zou liggen van de memes aan de lopende band. Het is het soort dystopie dat zelfs Black Mirror niet zou durven schrijven - te voor de hand liggend.

Beschouw dit gerust als mijn open brief van ontgoocheling, mijn bewonderende lofrede die omslaat in een cynische grafrede. Het is vast niet het soort fanmail dat Musk leuk zou vinden, maar een duik in wat er gebeurt als je een tech-idool (of idioot) de hemel in prijst zonder je ooit af te vragen of we hem nu echt onbeperkte macht moesten geven.

Monstermessias

Elon’s vroegtijdige succes had alle kenmerken van de zegetocht van de doorsnee moderne tech messias. Hij stond mee aan de wieg van PayPal, besloot dat online betalingen te saai voor hem waren en ging zich richten op elektrische auto’s en raketten. Hij injecteerde intelligentie, ambitie en een vorm van oprecht idealisme in projecten die industrieën echt vooruit hebben geholpen. Tesla maakte elektrische auto's sexy, SpaceX blies de raketwetenschap nieuw leven in en SolarCity (ken je ze nog?) probeerde zonnepanelen op elk dak te leggen. Hij sprak in alle ernst over het redden van de mensheid, of dat nu was door het verminderen van de CO2-uitstoot of door het koloniseren van Mars als Plan B.

Mensen zagen zijn onhandige gedrag en sociale uitschuivers door de vingers omdat genialiteit nu eenmaal vaak excentrieke trekjes heeft, nietwaar? Dat wilden we toch zo graag geloven.

Maar het zit zo: als je iemand als hij behandelt als een onfeilbaar opperwezen, als een Iron Man zonder ijzeren manager om hem in bedwang te houden, kan zijn ego Michelin-proporties aannemen. De maatschappij (wij dus) zette hem op zo’n hoog voetstuk dat hij wel in een baan om de aarde terecht moest komen. En daar ging hij, vergezeld van de belachelijke rode Tesla Roadster die hij de ruimte in stuurde. Het zotste is dat wij collectief schuld hebben aan het ontsteken van de lont aan zijn megalomane delirium.

We wilden een zo sterke held dat we alle waarschuwingssignalen negeerden: we gaven hem onbegrensde aanbidding, we lachten zelfs om zijn gênante memes en we bejubelden elk van zijn fratsen als visionair. In Silicon Valley was hij de golden boy: het leek alsof hij kanker kon genezen met code en helemaal op zijn eentje de klimaatverandering een halt kon toeroepen. Maar zoals eender welke goede psycholoog je kan vertellen, is eindeloos gevlei een krachtige drug. En Musk heeft een overdosis gekregen.

Op een gegeven moment veranderde hij van excentrieke vernieuwer in meester van chaos die wereldwijde instellingen behandelde als zijn persoonlijke speeltjes. Zin om een cryptocurrency voor de grap naar de maan te sturen? Wir schaffen das, waarom niet? Eenzijdig beslissen of Oekraïne Starlink mag gebruiken midden in een oorlog? Wie zal hem tegenhouden? Twitter kopen bij wijze van gril, het omdopen tot X als een tiener met een identiteitscrisis? Maar natuurlijk!

Het probleem is niet gewoon dat Musk een miljardair is die dubieuze beslissingen neemt. Wel het feit dat hij geïnfiltreerd is in het moderne bestuur. Regeringen, veiligheidsbureaus, zelfs de NASA: ze hebben hem allemaal nodig - zijn satellieten, zijn raketten, zijn platforms. Het gaat niet meer alleen om geld, het gaat om invloed zonder verantwoording. Hij adviseert presidenten in de schaduw, hij maakt en breekt machtige mensen zonder ooit verkozen te zijn. En als je denkt dat al die macht hem niet naar het hoofd is gestegen, dan verkoop ik je seffens een brug. Of een piramide. Of een snelweg. Op Mars.

Death Star à la Musk

Als ik terugdenk aan de tijd dat Musk het over Mars had als een avontuur dat Star Trek waardig was, dan word ik nu vervuld van cyberpunk angst zoals William Gibson of Bruce Sterling ze zouden kunnen voelen.

Als Musk zijn droom realiseert, zal Mars geen land van vrijheid zijn, maar een koloniale onderneming waar SpaceX de facto de plak zal zwaaien. Hij heeft al aangekondigd dat hij het internationaal recht niet zal erkennen. Wat de lonen betreft, mag je je verwachten aan contractuele slavernij, waarbij je moet werken om je ruimteticket terug te betalen? Vrijheid van meningsuiting? Als we Twitter/X als een indicator mogen beschouwen, kun je maar beter niet te veel ventileren (zeker op een planeet waar de lucht voor 95% uit koolstofmonoxide bestaat).

En waarom geen gigantische lasers op Olympus Mons? Elke kwade keizer heeft tenslotte een superwapen nodig. Zijn experimenten te riskant voor de aarde? Mars wordt gewoon het nieuwe Wilde Westen.

Musk wil geen pionier zijn. Hij wil de ongecontroleerde heerser van een hele planeet zijn. Hij wil God zijn.

Elon Musk’s evolutie van bewonderd genie tot oncontroleerbaar opperheer is een fabel om over na te denken. Dit is wat er gebeurt als je rijkdom en mediahype de toekomst laat dicteren zonder je af te vragen wie de leiding heeft. Als een onverkozen miljardair kan bepalen hoe we communiceren (Twitter), hoe we de ruimte verkennen (SpaceX) en hoe we onze herinneringen bewaren (Neuralink), moeten we ons misschien afvragen of dat allemaal wel zo’n goed idee is.

Want de mythe van de technische redder is verleidelijk. We houden van visionaire rebellen. We willen allemaal geloven in Han Solo en de opstandelingen. Maar absolute macht, hoeveel coole raketten die ook bouwt, is altijd gevaarlijk.

Dus nee, ik moet de Kool-Aid van de Musk-cultus niet. Ik bewonder nog steeds een aantal van zijn prestaties. SpaceX fascineert me nog steeds. Tesla blijft ongelooflijk. Maar ik weiger te doen alsof hij een onbaatzuchtige weldoener is. De messiaanse blank mannelijke suprematiecultus die rond hem, Darth Vader en zijn Orange Galactic Emperor wordt gebouwd, stuit me tegen de borst. Eufemistisch uitgedrukt.

Technologiemiljardairs hebben onze blinde aanbidding niet nodig. Grenzen dan weer wel. En misschien, heel misschien, moeten ze een neen krijgen voordat ze hun eigen geld gaan drukken en zichzelf ad vitam tot keizer van Mars kronen. De toekomst is van ons allemaal. Niet alleen van degene met de grootste bankrekening en de foutste Twitter-feed.

Archief / TECH