CREATIONS

Readymade up, door Griet Byl (MM)

Zondag 24 Maart 2024

“De bekende kunstenaar Damien Hirst antedateert zijn kunst. De Brit situeerde drie werken uit 2017 in de jaren ’90, toen hij zijn hoogdagen beleefde”, kopte De Standaard onlangs. De krant verwees hiermee naar een onderzoek van The Guardian dat de kwestie aan het licht bracht.

Nu is antedateren beslist geen nieuwe praktijk in de kunstgeschiedenis – grote namen als Van Doesburg of Kirchner deden het al, omdat ze bijvoorbeeld zin hadden om als voorlopers van deze of gene stroming te worden beschouwd. Ook Hirst zelf neemt met zijn nieuwe werken uit de jaren negentig niet voor het eerst een loopje met de geschiedenis. Zo presenteerde hij in 2017 in Venetië – net voor en tijdens de Biënnale notabene – zijn ‘Treasures from the Wreck of the Unbelievable’. In die peperdure, maar geniale en vooral groots opgezette expo verpakten hij (en zijn medewerkers) een schat aan perfect nagemaakte, kostbare voorwerpen uit een nepverleden in een fascinerend verhaal waarin vroeger en nu naadloos vervloeien tot het tastbare bewijs van iets wat had kunnen zijn. Als “De zwanenzang van het Avondland” omschreef Ilja Pfeijffer de expo toen treffend in een briljant essay voor NRC.

Ook nu speelt Damien Hirst weer met onze gebruikelijke con- en perceptie van de tijdslijn en verklaart zijn antedatering met de stelling dat hij de werken, hoewel ze recent geproduceerd werden, al bedacht in 1999. Niet toevallig was dat de periode waarin hij zijn eerste beesten op sterk water creëerde: die leverden hem toen de prestigieuze Turner Prize op.

Voor kwatongen en criticasters hebben zijn advocaten alvast een slimme verklaring klaar: “The dating of artworks, and particularly conceptual artworks, is not controlled by any industry standard”, zo luidde het. “Artists are perfectly entitled to be (and often are) inconsistent in their dating of works.” Ze voegden er nog aan toe dat Hirst al jaren zegt dat wat telt in conceptuele kunst niet de fysieke productie of eventuele vervanging van onderdelen is, maar wel de intentie en het idee achter het kunstwerk.

En nu jij. Of er sprake is van platte commercie vanwege een ster op zijn retour, mag je zelf beslissen. Als PR-stunt in een almaar virtuelere wereld kan de case in elk geval tellen vanwege de buzz die ze genereert. Ze bespeelt bovendien slim de registers van reputatiemanagement en crisiscommunicatie. En wie weet scoort ze zelfs hoge ogen op festivals die inzetten op ROI wegens de impact op de omzet van de artiest – die toch al tot ’s werelds bestbetaalde kunstenaars behoort. Wat overigens niets zou afdoen aan de waarde van het werk als creatie of statement over codes in kunst.

Wat dat betreft, was Marcel Duchamp Hirst natuurlijk lang voor met zijn badinerende experimenten rond readymade, maar het verhaal van de geantedateerde beelden is een voorbeeldig kind van onze tijd. Eentje waarin de waarheid altijd voor interpretatie vatbaar lijkt. Waarin mensen moeten leren jongleren met desinformatie en de hallucinaties van AI. Laveren tussen de impact van complottheorieën en de wegdeemsterende democratie. Een plaats zoeken tussen technologische ratio en humane empathie. Een nieuwe invulling vinden voor concepten (!) als creativiteit en relevantie.

Misschien is dit ook de tijd waarin kunst- en andere geschiedenis net als de basisbeginselen van – jawel – ethiek, communicatie en informatie hoger dan ooit op de agenda van scholen, gezinnen en werkgevers moeten staan. We kunnen toch niet alles overlaten aan ChatGPT?

Illu: "50 cc of Paris Air", a readymade work by Marcel Duchamp. Displayed at the Philadelphia Museum of Art (Wikimedia Commons)

Daily	Freemium access
5 x week	MM e - News
1 x week	MM Brunch
1 x week	MM Tech
10 x year	MM Best of Research
10 x year	MM Blue
4 x year	MM Magazine (digital)

Readymade up, door Griet Byl (MM)

Archief / CREATIONS

Nike en Phil Knight brengen hulde aan Rafa

Haaland krachtig geconcentreerd met Beats by Dre

RCA lanceert kruidentuin voor Ricola

Child Focus staat (niet) stil met VML

PETA plaagt Pharrell Williams en Vuitton

Real Magic AI in Coke-jasje

Amphion in rapmodus voor Easykit

mortierbrigade hoort stemmen voor Crelan

OVAM overwint zoldervrees met VML

Bridgeneers koestert mensenrechten voor FIRM

Het perfecte kerstgeschenk van John Lewis: twee minuten puur geluk

The Little Voice denkt na alvorens te posten voor de AWSR

Adam&eveDDB transformeert stad tot speelterrein voor PlayStation

Sonhouse reist door ruis voor Tinnitus Connects

BBDO tekent voor Lidl

Disturb draait voor Julien Doré

egghunter onconventioneel voor Brauzz

AKQA Brussels visueel verrassend voor VAB

Federate zet Baraki's op de fiets

Bonjour doet legaat aan Rode Kruis

VML roept op tot respecteren van internationaal humanitair recht voor ICRC

Nieuwe chips van Apple wegen door

Czar wettelt met Dimitri Verhulst voor het VAF

Mutant blijft lopen voor Nike

Bridgeneers stunt voor Week van het Afvalteam

Happiness ziet het groots voor AH

Xmas ads: Britse retailers trappen het seizoen af

Burger to King: assist en goal voor Happiness

Burger King draagt Halloween op aan 'the ghosted'

Lego neemt Battersea Power Station in

Happiness huiveringwekkend voor Bebat

Eqla speelt verstoppertje met Hungry Minds

VML toont wild kantje voor Lunch Garden

TBWA speelt mee voor Telenet

VRT Creative pittig voor 'Knokke Off 2'

Wave op het podium van de Telenet Superprestige

Cheil Benelux stopt Samsung in je zak met blowUP media

Mutant verscheurend voor De Standaard

Geen uitdaging te groot voor Proximus en SILK

Save The Children illustreert uitdagingen voor migrantenkinderen met Federate

Lovo strikt vier nieuwe regisseurs

LDV United en Torfs sterk in hun schoenen

LDV United ziet de kleine lettertjes voor Argenta

AKQA doet het juiste voor Scarlet

Xerius en Joe Public hebben geen tijd voor een burn-out

AKQA blijft gefocust voor VSV

Gut NY zet joker in voor Heinz

AKQA Brussels in real time voor VSV

Air geolokaliseert voor Apaq-W

Playar creëert augmented reality spiegel voor Basic-Fit

Xerius en Joe Public hebben "geen tijd voor een burn-out"

Lucy absurd ter promotie van digitale radio

Wallonie Cyclable steelt de show met Federate

AKQA biedt Helan luisterend oor

De herfstsaga van Switzerland Tourism met Mads Mikkelsen

mortierbrigade ruimt op voor Mooimakers

Mutant wandelt niet alleen voor Pink Ribbon

Publicis update de R5-revolutie

Hungry Minds in de bres voor W.ALTER

Viavictor toont juiste reflex voor Vlam

AKQA bedenkt atypische polls voor Het Nieuwsblad

Ondertussen bij Tramway21 voor Facq

La Superboîte heeft een neus voor Sibelga

Lucy bloost voor Antwerpen & Fost Plus

Mutant zonder omwegen voor DATS 24

mortierbrigade recycleert 'The Masked Singer' voor Recupel

TBWA doet altijd meer voor ING

AdSomeNoise zet M in je agenda

Mutant blijft erin geloven voor De Warmste Week

DVLR DDB maakt juiste keuze voor GVA en ATV

Mutant gaat kiezen voor De Standaard

The Masked Singer ontmaskerd met VTM Creative

Happiness maakt weg vrij voor OVK - PEVR

Boondoggle Havas stelt niets uit voor Beobank

Driepunter van Hamlet voor 30 jaar The Raptors

Viavictor begint met melk voor VLAM

Lucy onderneemt gerust met Liantis

Caviar stapt in Versus Production

Air legt de lat hoog voor Payconiq by Bancontact